Τρίτη 12 Απριλίου 2011

ΕΘΙΜΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΝΕΡΟ των Σωτηρη Τ.,Βαγγέλη Χ., Κωστα Κ. και της Ελένης Κ. από το Δ2


Το τάισμα της βρύσης
Σε πολλά χωριά, κυρίως της ηπειρωτικής Ελλάδας, συναντάμε το έθιμο που καλείται (Το τάισμα της βρύσης). Στις περισσότερες περιπτώσεις το έθιμο λαμβάνει χώρα την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, ενώ σε κάποιες περιοχές θα το συναντήσουμε τα ξημερώματα της ημέρας των Χριστουγέννων.
Σύμφωνα με το έθιμο αδειάζονται όλα τα δοχεία που περιέχουν νερό στο σπίτι και μια από τις γυναίκες του σπιτιού (συνήθως νεαρή) πηγαίνει να φέρει, με μια στάμνα , νερό από την πιο κοντινή στο σπίτι βρύση. Στον δρόμο τόσο πηγαίνοντας όσο και γυρνώντας από την βρύση. Στο δρόμο τόσο πηγαίνοντας όσο και γυρνώντας από την βρύση ,πρέπει να παραμείνει αμίλητη.
Αυτός είναι και ο λόγος που το νερό αυτό ονομάζεται αμίλητο ή άκραντο.
Εκτός από την στάμνα η γυναίκα που θα φέρει το νερό, έχει μαζί της διάφορα φαγώσιμα όπως μέλι, βούτυρο, σιτάρι, τυρί κ.α. Αυτά τα τρόφιμα θα τα αφήσει στην βρύση ( θα την ταΐσει) πριν γεμίσει τη στάμνα της με νερό. Κατά την διάρκεια του γεμίσματος της στάμνας η γυναίκα κάνει διάφορες ευχές για τον νέο χρόνο παραμένοντας πάντα αμίλητη.
Όταν γεμίσει η στάμνα επιστρέφει στο σπίτι και αφού πιούν από το αμίλητο νερό όλα τα μέλη της οικογένειας, ραντίζεται με αυτό το σπίτι για το καλό της χρονιάς.
Οπότε μην κάθεστε . Στάμνα, φαγώσιμα, φερμουάρ στο στόμα και βουρ για την πιο κοντινή βρύση. Κι αν χτυπήσει το κινητό μην ξεχαστείτε και απαντήσετε.
Αμίλητες είπατε ! Καλή χρονιά!

Το αμίλητο νερό
Τα παλιά τα χρόνια σε πολλές περιοχές υπήρχε το Πρωτοχρονιάτικο έθιμο του ΄΄αμίλητου νερού΄΄. Όποιος ξυπνούσε πρώτος από την οικογένεια ή όποιου του έπεφτε το φλουρί της βασιλόπιτα, έβγαινε στην αυλή, έπαιρνε ένα άδειο δοχείο, και πήγαινε στη βρύση για να το γεμίσει. Αφού γέμιζε το δοχείο, κατά την επιστροφή του έκοβε μερικά κλαδιά ελιάς. Από την πρώτη στιγμή που έβγαινε στην αυλή μέχρι να επιστρέψει στο σπίτι, δεν έπρεπε να μείνει σε κανένα ώστε να μείνει το νερό ‘αμίλητο’.
Σε ορισμένα μέρη πίστευαν ότι την Πρωτοχρονιά, γύρο από τη βρύση του χωριού μαζεύονταν οι νεράιδες και ‘έπλεκαν’ το νέο χρόνο. Καθόντουσαν στην άκρη της βρύσης, χωρίς να τις βλέπει κανείς, κι έβαζαν μέσα στο χρόνο που θα ερχόταν τη χαρά, την ευτυχία, την καλοσύνη, όλα όσα νιώθει ο άνθρωπος μέσα σε ένα χρόνο. Όταν έφτανε στο σπίτι αυτός που έφερνε το νερό, και αφού έπλενε το πρόσωπο και τα χέρια του με αυτό, έραινε όλα τα δωμάτια με το “αμίλητο νερό” για να φέρει στο σπίτι όλα όσα είχαν ρίξει οι νεράιδες μέσα στο δοχείο αγάπη, καλοσύνη, χαρά. Στη συνέχεια, έπαιρνε τα κλαδιά της ελιάς και ένα άγριο κρεμμύδι που είχε ξεριζώσει από την προηγούμενη ημέρα και έμπαινε στο σπίτι όπου τον περίμενε συγκεντρωμένη ολόκληρη η οικογένεια. Ξεκινώντας από τον μεγαλύτερο, ακουμπούσε ένα-ένα μέλος της οικογένειας στο κεφάλι με τα κλαδιά της ελιάς και το κρεμμύδι, λέγοντας ευχές για το νέο χρόνο. Έπειτα, κάθε μέλος της οικογένειας έβγαινε στην αυλή, πλενόταν με το αμίλητο νερό και επαναλάμβανε την διαδικασία. Στο τέλος, κρεμούσαν στην εξώπορτα τα κλαδιά της ελιάς και φύτευαν σε ένα μέρος της αυλής το κρεμμύδι, για να το χρησιμοποιήσουν και τον επόμενο χρόνο.
Η ΝΕΡΟΧΑΡΑ
Η γιαγιά μου η Ανατολή μου είπε ότι στο χωριό της, που το λένε Ακροπόταμο είχαν ένα μεγάλο έθιμο. Το έθιμο της νεροχαράς! Παλιά που δεν είχαν βρύσες έπαιρναν νερό από τη γη . Μ’ έναν χοντρό σιδερένιο σωλήνα με τρύπες που το χτυπούσαν να μπει πολύ μέσα, έβρισκαν νερό . Μόλις κάποιος έβρισκε νερό από χαρά του έψηνε αρνιά ,πρόβατο, κατσίκα και κότες. Τα μοιράστε σε όλο το χωριό.
Το καλαντόνερο
 
ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ
Στα Θεοφάνεια(επίσης Θεοφάνια ή Φώτα) που εορτάζονται στις 6 Ιανουαρίου,τιμούμε,και θυμόμαστε τη Βάπτιση του Ιησού Χριστού. Η λέξη Θεοφάνεια σημαίνει φανέρωση,αποκάλυψη του Θεού και αναφέρεται στην φανέρωση της Αγίας Τριάδας που έγινε κατά τη Βάπτιση του Χριστού.
Το έθιμο της Μπαρμπαρουσκας
Γι’αυτό οι άνθρωποι σκαρφίζονταν αυτό το αστείο έθιμο για να συγκινήσουν το Θεό να στείλει βροχή.
Ένας άνθρωπος ντυνόταν με πράσινες από ψάθες, φτέρες, μυρτιές και ότι άλλο διαθέτει η φύση. Μετά τον έδεναν με ένα σχοινί και τον γύριζαν στις γειτονιές του χωριού. Οι χωριανοί τον ακλουθούσαμε μια κανάτα νερό, τις οποίες κατά διαστήματα τις άδειαζαν επάνω του. Το ίδιο έκαναν και οι νοικοκυρές όταν περνούσε έξω από τα σπίτια τους. Το νερό που έριχναν πάνω στις φτέρες της « Μπαρμπαρούσκας» συμβόλιζε το νερό της βροχής που θα έπεφτε για να ποτίσει τα δέντρα και τις καλλιέργειες των κατοίκων. Κάποιοι, αντί για νερό πετούσαν χρήματα και η « Μπαρμπαρουσκα» πηδούσε ψηλά σαν αρκούδα και τα’ πιανε. Μερικοί γελούσαν με αυτό το θεαμα αλλά « αυτός» πίστευε πως έκανε έργο σωτήριο. Καθώς γύριζαν τα στενά δρομάκια του χωριού τραγουδούσαν κι ένα ποιηματακι .
Στο Πέτα της Άρτας, τους καλοκαιρινούς μήνες που δεν έβρεχε και η ξηρασία κρατούσε μέχρι το Νοέμβριο, κινδύνευαν να καταστραφούν οι σοδειές και τα δέντρα. « Μπαρμπαρούσκα περιπατεί το Θεό παρακαλεί για να ρίξει μια βροχή μια βροχή καλή καλή για να γίνουν τα στάρια να γεννήσουν τ’ αμπάρια». 
Καταφιώτικο έθιμο
«
Η Μαρουδίτσα» Στο καταφύγιο Κοζάνης
Κάθε χρόνο στις 24 Ιουλίου στη γιορτή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου οι Καταφιώτες έκαναν το έθιμο της Μαρούδας για να βρέξει. Στόλιζαν μια κοπέλα από πάνω μέχρι κάτω με λουλούδια και πράσινα φύλλα. Οι άλλες κοπέλες του χωρίου την γυρνάνε από πόρτα σε πόρτα και την βρέχουν οι νοικοκυρές και τις δίνουν αυγά και φρούτα στις κοπέλες. Μόλις τελειώσουν όλα τα σπίτια του χωρίου πηγαίνουν στην πλατεία και τα αγόρια τις ζητούν να χορέψουν. Οι κοπέλες δεν θέλουν και γυρνάν την πλάτη τους. Τα αγόρια τις καταβρέχουν νε τα φλατσκοτάρια. Μετά χόρευαν όλοι μαζί και τραγουδάνε, « Η Μαρουδίτσα περιπατεί Το Θεό παρακαλεί για να ρίξει μια βροχή μια βροχή τρανή τρανή»
Η Μισαμπέλο πηγή Όσοι έπιναν νερό από τη « Μισαμπελο πηγή», λέει ο μύθος, ξεχνούσαν και μισούσαν το κρασί και δεν ήθελαν πια ούτε να το μυρίσουν, ενώ το «Λυσσονερο» γιάτρευε, όσους το έπιναν, από τη « μανία καταδίωξης», που είχαν προσβληθεί. Η δε «Πηγή της Δήμητρας», προφήτευε για τη ιατρεία ή όχι των αρρώστων.  

Στις 19 Ιανουαρίου στη Ρωσία το έθιμο είναι όταν φτιάχνουμε τις πίτες, πάμε στην εκκλησία ανάβουμε το κερί και μετά ο παπάς ρίχνει το σταυρό μέσα στο ποτάμι και οι άνθρωποι βουτούσαν μέσα και όποιος βρει το σταυρό είναι ο νονός του σταυρού. Όταν γυρίζουμε σπίτι κόβουμε τις πίτες και όποιος κερδίσει το κέρμα θα είναι ο τυχερός.
Ένα Ρώσικο έθιμο 

Οι δράκοντες είναι μυθικά τέρατα που κατέχουν τα νερά των πηγών (Δρακονέρια).Μύθοι για το δράκο που εμποδίζει τη χρήση του νερού και τον ήρωα που τον σκοτώνει υπάρχουν σε πολλούς λαούς και θρησκείες. Στη χριστιανική θρησκεία τέτοιος ήρωας είναι ο Άγιος Γεώργιος. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας (Κρήτη, Πελοπόννησος, νησιά Αιγαίου)πιστεύετε ότι το νερό κοιμάται μια ώρα τη νύχτα. Όποιος θέλει να πιει πρέπει να το ξυπνήσει ταράσσοντας το, απαλά με το χέρι του, αλλιώς το νερό αγανακτεί και του παίρνει το νου.
Δράκοντες Έθιμο από την Άνω Πορόια Σερρών
 
 
Ποπό τι έχει συμβεί;
Απ’το νερό έχει φύγει το «ρ».
Φαίνεται θα έχει εξατμιστεί.
Μ΄αυτό το νέο για πες μου
Τι θα μπορούσε να κάνει κανείς;
Ούτε το πλοίο πλέει εκεί μέσα;
Ούτε μπορείς να πλυθείς,
Ούτε ο μύλος μπορεί να γυρίσει,
Ούτε τα ψάρια βρίσκουν τροφή.
Κι υπάρχει ακόμα και κάτι σπουδαίo:
Αυτό το νέο μπορείς να το πιεις.
Δεν είναι πόσιμο καθάριο
Κρυστάλλινο και δροσερό.
Θέλετε να σας πω τι είναι;
Είναι νερό στεγνό, στεγνό.
Φωνάξτε το δήμαρχο,
Τον πρόεδρο, το δικαστή.
Μα τι θα κάνουν επιτέλους
Χωρίς νερό, χωρίς πηγή;
Να θα του δώσουμε
το << ρ >> του
κι αυτό θα τρέξει
στη στιγμή !!
ΒΟΗΘΕΙΑ!
Το νερό, πηγή και σύμβολο ζωής, έγινε από τα πανάρχαια χρόνια αντικείμενο λατρείας των λαών όλης της Γης. Στην Ελλάδα συναντάμε Νύμφες και νεράιδες λιμνών, πηγών και ποταμών. Στα χωριά της Κεντρικής Ελλάδας τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων γίνεται το ονομαζόμενο «τάισμα της βρύσης». Οι κοπέλες πηγαίνουν στις βρύσες του χωριού και τις αλείφουν με βούτυρο και μέλι, με την ευχή όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι κι όπως, γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι η ζωή τους. Επιστρέφοντας στο σπίτι έφερναν το καινούριο νερό, φροντίζοντας σε όλη τη διάκια να μένουν σιωπηλές. Με το νερό αυτό, που ονομάζεται άκρατο ή αμίλητο, ράντιζαν τα σπίτια.
Το νερό και η λαϊκή μας παράδοση
Η γιαγιά μου η Μάγδα μου είπε ότι στο χωριό της, που το λένε Άνω Ποροια Σύρων είχαν ένα μεγάλο έθιμο. Παλιά όταν κάποιος πήγαινε ένα μεγάλο ταξίδι συνήθιζαν όταν φεύγει να ρίχνουν νερό για καλό του ταξιδίου.
Καλαντόνερον ονομαζόταν το πρώτο νερό που έπαιρναν τα μεσάνυχτα της Πρωτοχρονιάς από την βρύση, την πηγή ή το πηγάδι από όπου προμηθεύονταν το πόσιμο νερό. Της λήψης του καλαντόνερου προηγούνταν το καλαντίασμαν της βρύσης. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα τοποθετούσαν κοντά στο πεγάδ’ (βρύση) διάφορα δώρα όπως ξηρούς καρπούς (λεφτοκάρια, καρύδια, σύκα) στάρι, γλυκά, μήλα, κυδώνια, κ.λ.π. λέγοντας την ευχή. Κάλαντα και καλός καιρός, πάντα και του χρόνου. Αυτός που έπαιρνε το νερό, μέχρι να το πάει στο σπίτι δεν κοιτούσε πίσω του ούτε μιλούσε σε κανέναν. Έπινε όλη η οικογένεια από λίγο και ράντιζαν το σπίτι, την αυλή, τις αποθήκες, τα ζώα, τα χωράφια.

 

Τρίτη 5 Απριλίου 2011

Το μουσείο του τμήματος Δ2

Η τάξη μας με την παρότρυνση του κυρίου μας Τόνα Σωτήριου, φτιάξαμε ένα μικρό λαογραφικό μουσείο. Τα παιδιά έφεραν από το σπίτι τους ότι παλιό αντικείμενο είχαν. Δείτε μερικά από αυτά:
Ένα από αυτά είναι το σίδερο. Τα παλιά χρόνια βάζανε κάρβουνα. Αυτό το σίδερο είχε χρώμα μαύρο.



Το κρασοπότηρο το χρησιμοποιούσαν στα παλιά χρόνια. Το κρασοπότηρο, είναι από κέρατο ταύρου. Και για αυτό επειδή είναι επικίνδυνο ,έβαλαν ένα σίδερο με διάφορα σχέδια.

Το παγουράκι το χρησιμοποιούσαν στα παλιά χρόνια για να βάζουν νερό. Το παγουράκι έχει γερό ξύλο για να μη σαπίσει και γερό καπάκι για μη πέφτει το νερό. Αυτό το παγουράκι έχει καφέ χρώμα.
Τα παράσημα ήταν απο τον παππού του συμμαθητή μου, τον Νεκτάριο, απ’ τον πόλεμο με τους Κορεάτες στην Κορέα.
Το καμπανάκι το χρησιμοποιούσαν στα παλιά χρόνια και το έβαζαν στις αγελάδες. Αυτό το καμπανάκι έχει χρυσό χρώμα.
Το ποτήρι είναι μικρό και έχει ασημένιο χρώμα. Στο ποτήρι αυτό έπιναν οι παππούδες τσίπουρο.
Η κανάτα είναι τσίγκινη και τη χρησιμοποιούσαν για να σερβίρουν νερό ή κρασί στα μελή της οικογενείας την ώρα του φαγητού ή στους φιλοξενούμενους ή φίλους της οικογένειας που τους επισκεπτόταν.

Αυτό ήταν το μουσείο μας!!!!!!!